Chuyển đổi số (Digital transformation) là gì?
Chuyển đổi số là quá trình tích hợp công nghệ số vào tất cả các lĩnh vực của doanh nghiệp nhằm thay đổi cách tổ chức vận hành, tạo ra giá trị mới và thích ứng nhanh với thị trường.
Khác với việc chỉ số hoá quy trình (digitalization), chuyển đổi số yêu cầu thay đổi toàn diện về tư duy, quy trình, công nghệ và văn hóa tổ chức, từ cách quản lý nội bộ đến cách tiếp cận khách hàng.
Thực hiện chuyển đổi số thành công, doanh nghiệp sẽ:
- Nâng cao trải nghiệm khách hàng: Cá nhân hóa dịch vụ, hỗ trợ đa kênh 24/7, tăng mức độ hài lòng và trung thành.
- Tăng tốc đổi mới: Đẩy nhanh thử nghiệm và ra mắt sản phẩm mới nhờ nền tảng công nghệ hiện đại.
- Thích ứng linh hoạt với thay đổi: Phản ứng nhanh với biến động thị trường, nhu cầu khách hàng và đối thủ cạnh tranh.
- Tối ưu vận hành:Tự động hóa quy trình, giảm chi phí và tăng hiệu suất công việc.
- Gia tăng gắn kết đội ngũ: Môi trường làm việc số linh hoạt, thúc đẩy học hỏi và hiệu suất nhân viên.
- Tăng cường bảo mật: Phát hiện sớm rủi ro, bảo vệ dữ liệu và hệ thống khỏi các mối đe dọa.
- Mở rộng doanh thu: Khai thác kênh số mới, tận dụng dữ liệu để tạo ra sản phẩm/dịch vụ phù hợp hơn.
Tại Việt Nam, chuyển đổi số đang trở thành ưu tiên chiến lược của nhiều doanh nghiệp sau khi nghị quyết 68 được ban hành. 92% doanh nghiệp đã bắt đầu ứng dụng chuyển đổi số, trong đó hơn một nửa tiếp tục duy trì sử dụng các giải pháp số sau khi triển khai. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn gặp khó khăn trong triển khai do hạn chế về tài chính, nhân lực và hạ tầng.
5 trụ cột quan trọng của chuyển đổi số
Một thực tế đáng suy ngẫm là nhiều dự án chuyển đổi số thất bại hoặc không đạt kỳ vọng, thường do đánh giá thấp những yếu tố cần thiết cho quá trình này. Chuyển đổi số không thể thành công chỉ bằng việc mua sắm công nghệ hay thuê tư vấn, mà đòi hỏi một cách tiếp cận toàn diện, bao gồm sự thay đổi về con người, quy trình và công nghệ.
Theo Harvard Business Review, có 5 trụ cột thiết yếu trong hành trình chuyển đổi số:
- Con người (People) – Yếu tố con người và văn hóa tổ chức: Thành công đòi hỏi sự ủng hộ từ lãnh đạo cao nhất cho đến nhân viên tuyến đầu. Do đó, xây dựng kỹ năng số, thay đổi tư duy và thúc đẩy văn hóa chấp nhận đổi mới là ưu tiên hàng đầu.
- Dữ liệu (Data) – Số hóa và quản trị dữ liệu hiệu quả: Dữ liệu chất lượng và dễ truy cập sẽ làm nền tảng cho các phân tích và quyết định thông minh. Kiến trúc dữ liệu cần được đầu tư và quản trị chặt chẽ để đảm bảo độ tin cậy.
- Thông tin chuyên sâu (Insights) – Khả năng phân tích dữ liệu để rút ra insight có giá trị: Doanh nghiệp cần ứng dụng các công cụ phân tích, AI… để biến dữ liệu thô thành thông tin hữu ích phục vụ ra quyết định.
- Hành động (Action) – Thực thi các thay đổi dựa trên insight một cách nhanh chóng, linh hoạt: Chuyển đổi số thường đi kèm việc tái cấu trúc quy trình, áp dụng mô hình làm việc linh hoạt (Agile) và quản trị sự thay đổi tốt để đảm bảo các giải pháp số được ứng dụng rộng rãi.
- Kết quả (Results) – Tập trung vào kết quả kinh doanh và giá trị mang lại: Mọi sáng kiến chuyển đổi số cần gắn với chỉ số KPI cụ thể để đo lường hiệu quả. Văn hóa “học hỏi từ kết quả” rất quan trọng, liên tục theo dõi, đánh giá để điều chỉnh chiến lược kịp thời.
Làm sao biết doanh nghiệp chuyển đổi số có hiệu quả hay không?
Theo McKinsey, để biết một chương trình chuyển đổi số đang đi đúng hướng, doanh nghiệp cần theo dõi 3 nhóm chỉ số chính (KPI):
1. Tạo ra giá trị
Chuyển đổi số phải giúp cải thiện hiệu quả vận hành, từ tốc độ xử lý đơn hàng, độ chính xác trong dự báo nhu cầu, đến chi phí phục vụ khách hàng. Những chỉ số vận hành này có thể quy đổi thành lợi ích tài chính rõ ràng: tăng doanh thu, giảm chi phí, cải thiện biên lợi nhuận.
Ví dụ, một nhà bán lẻ triển khai hệ thống POS và kho real-time giúp giảm 30% hàng tồn kho và tăng vòng quay hàng hóa, từ đó cải thiện dòng tiền.
2. Sức khỏe đội ngũ
Nhiều doanh nghiệp chuyển đổi số thất bại không phải vì công nghệ yếu, mà vì đội ngũ không đủ năng lực hoặc không làm việc theo cách mới. Nếu có hiệu suất cao, đội nhóm có thể tạo ra năng suất gấp nhiều lần so với nhóm hiệu suất thấp.
Nếu đội ngũ không được tăng cường năng lực, quá trình chuyển đổi số sẽ chậm tiến độ và khó bền vững.
3. Tiến độ quản trị thay đổi
Không ai chuyển đổi số thành công nếu nhân viên không sử dụng công nghệ mới hoặc không thay đổi cách làm việc. Do đó, cần đo cả mức độ chấp nhận và gắn kết với các thay đổi:
- Các đội nhóm đã được hình thành đúng như kế hoạch chưa?
- Nhân viên có đang dùng công cụ mới thường xuyên và hiệu quả?
- Văn hóa học hỏi, thích nghi có đang lan tỏa?
Như vậy, chuyển đổi số không hiệu quả nếu không đo được giá trị tạo ra, sức mạnh đội ngũ, và tốc độ chuyển hóa tổ chức. 3 nhóm chỉ số này giúp doanh nghiệp theo dõi tiến độ một cách thực chất, thay vì dừng lại ở báo cáo đầu tư hay số lượng phần mềm.
