Khi thị trường liên tục biến động, giữ nguyên một tư duy chiến lược cũ (có thể đã từng rất thành công) đôi khi trở thành mối nguy cho doanh nghiệp. Triết lý “muốn tồn tại phải thay đổi” chưa bao giờ đúng như lúc này. Lãnh đạo không những cần nhận diện và dự đoán trước các thay đổi, mà còn phải linh hoạt điều chỉnh tư duy chiến lược để thích ứng và nắm bắt cơ hội mới.
Vậy, làm thế nào để đổi mới tư duy chiến lược nhằm đảm bảo sự sống còn và phát triển của doanh nghiệp trong thời kỳ đầy biến động này? Bài viết hôm nay sẽ giúp bạn hiểu rõ:
- Tư duy chiến lược thực ra là gì?
- Phương pháp xây dựng một tư duy chiến lược linh động giữa thị trường “vạn biến”.
Tư duy chiến lược là tư duy như thế nào?
Hiểu một cách logic, tư duy chiến lược là khả năng tư duy để đạt được một mục tiêu dài hạn, bằng cách xác định và tìm các tác động đến những yếu tố mà một đội nhóm/cá nhân CÓ THỂ và KHÔNG THỂ kiểm soát.
Trong môi trường kinh doanh:
- Những yếu tố bạn có thể kiểm soát được gồm có: Số lượng nhân viên, ngân sách quảng cáo, số lượng tính năng muốn phát triển, hay các quyết định đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D)… Những yếu tố này được gọi là các “biến số phụ thuộc”.
- Những yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn gồm có: Hành vi và quyết định của khách hàng, xu hướng thị trường, mức độ tăng trưởng kinh tế… Ta tạm gọi đây là những “biến số độc lập”.
Như vậy, đã là biến số độc lập thì thị trường và khách hàng sẽ hoạt động theo bất kì cách nào họ muốn.
Tư duy chiến lược hiệu quả lúc này là phải làm sao để tạo ra những quyết định gần như “đi guốc trong bụng” khách hàng và thị trường. Và là làm sao để những biến số “độc lập” này sẽ hoạt động theo cách mà bạn muốn. Điều này đòi hỏi lãnh đạo phải hiểu rõ cả những yếu tố có thể kiểm soát và không thể kiểm soát.
Muốn vậy, lãnh đạo cần quan sát toàn bộ mọi thứ đang diễn ra trong và ngoài doanh nghiệp của bạn và tìm ra được một mục tiêu cuối cùng. Hay nói cách khác, lãnh đạo cần biết “zoom out – zoom in” bức tranh tổng thể để có tầm nhìn khách quan.
Một phương pháp để thực hiện điều này hiệu quả là Collecting the dots and connecting the dots (thu thập và kết nối những dấu chấm – hay có thể hiểu là thu thập và kết nối những mảnh ghép thông tin rời rạc khác nhau). Cách tư duy này cực kỳ hữu ích vì buộc lãnh đạo thu – phóng góc nhìn của mình một cách xuyên suốt. Và bạn cũng cần thực hiện phương pháp này một cách có chiến lược để nhìn được một bức tranh tổng quát và tìm ra một điều cần tập trung.
Điều gì làm nên một nhà lãnh đạo thực thụ trong quản lý dự án?
“Collecting the dots” như thế nào để nhìn được bức tranh chiến lược tổng thể?
Chúng ta tạm dịch bước này là bước thu thập những “dấu chấm”.
3 điều cốt lõi sau trong doanh nghiệp có thể giúp bạn thu lượm được nhiều “dấu chấm” với nhiều góc nhìn trong thị trường hiện tại.
Thứ nhất, liên tục quan sát hành vi khách hàng
Trong quá trình xây dựng chiến lược, việc nắm bắt nhu cầu và mong muốn của khách hàng là yếu tố then chốt và là khởi điểm:
- Khách hàng của bạn thực sự muốn gì?
- Sản phẩm của bạn có những gì khác biệt với đối thủ mà khách hàng có nhu cầu sử dụng cao?
Nhưng thay vì vẽ ra nhiều chân dung khách hàng, hãy tập trung vào những gì khách hàng muốn đạt được trong từng tình huống cụ thể.
Bạn hãy cố gắng nghiền ngẫm xem những công việc mà một khách hàng cần hoàn thành khi họ tìm đến sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn: Họ đang cố gắng giải quyết vấn đề gì?
Ví dụ, nếu bạn kinh doanh phần mềm quản lý công việc, khách hàng đang có xu hướng tìm kiếm giải pháp để quản lý team từ xa trôi chảy và tập trung hơn. Khi xác định rõ ràng những thứ mà khách hàng thực sự cần giải quyết như vậy, bạn mới dễ đưa ra giải pháp thiết kế sản phẩm và dịch vụ một cách chính xác hơn, đáp ứng đúng nhu cầu thực tế và tạo ra giá trị đích thực cho khách hàng.
Thứ hai, chủ động thu thập góc nhìn của nhiều người trong team
Ngoài việc tự chiêm nghiệm và theo dõi xu hướng thị trường, bạn còn phải chủ động lắng nghe và kết nối với nhiều nhân viên, đồng nghiệp trong team để có nhiều góc nhìn đa dạng. Vậy kết nối như thế nào để có được nhiều “dấu chấm” hữu ích cho chiến lược của bạn?
Bạn có thể thực hành một bài tập đơn giản như sau:
- Viết ra toàn bộ những gì bạn đã quan sát được: Hãy viết ra 1 tờ giấy lớn, 1 trang slide lớn hay bất cứ đâu tất cả những gì đang xảy ra trong thị trường, xảy ra trong quy trình làm việc hằng ngày của team bạn, và những gì bạn nghĩ có % xảy ra trong ngành. Mỗi một quan sát của bạn chính là một dấu chấm. Ví dụ như “Kinh tế quý tới có thể sẽ không mấy khả quan”, “Năm vừa rồi của chúng ta đã có nhiều cột mốc rất lớn”… Viết xuống càng nhiều góc nhìn “cảm thấy” của bạn, bạn càng dễ thu lượm được nhiều phản hồi chất lượng từ những “dấu chấm” này.
- Để team của bạn thoải mái thảo luận về những “dấu chấm” của bạn: Mỗi một ý kiến từ nhân viên, dù là nhỏ cũng đều giúp bạn có thêm một góc nhìn, có thể bổ trợ đâu đó cho chiến lược của bạn.
Thứ ba, đừng chỉ giới hạn một giải pháp cho mục tiêu muốn đến
Giống như việc lựa chọn giữa nhiều con đường để leo đến một ngọn núi cao, đôi khi con đường lý tưởng nhất mà bạn chọn đã bị lấp, bạn buộc phải nhanh chóng chọn con đường khác. Bối cảnh kinh doanh cũng đặt ra tình huống tương tự cho các lãnh đạo.
Doanh nghiệp chỉ nên xác định mục tiêu của mình nhưng không nên quyết định trước cách thức sẽ đạt được mục tiêu đó.
Khi nhìn nhận chiến lược với tâm thế như vậy, bạn mới có thể đặt những câu hỏi khó để tìm thêm nhiều giải pháp cho vấn đề. Từ đó, bạn cũng thu thập được nhiều “dấu chấm” hơn.
Thực tế còn có nhiều cách để bạn thu lượm cho mình những “dấu chấm” bổ ích trong công việc hàng ngày. Ví dụ như thử khai thác những khía cạnh mới chưa am hiểu sâu sắc hoặc làm một số công việc trái ngược với thói quen hằng ngày… Những thói quen tuy đơn giản nhưng nó cho phép bạn trải nghiệm và lưu lại được nhiều thông tin hữu ích có thể vô tình bổ trợ cho bạn trong tương lai.
Với số lượng mảnh ghép thông tin qua một số cách trên là bạn đã có chất liệu phong phú để tạo ra một “bức tranh” chiến lược ở bước số 2.
7 mẹo giao tiếp hiệu quả giúp team tìm được tiếng nói chung
“Connecting the dots”: Kết nối những dữ liệu đã có tạo nên chiến lược
Bước 2 là bước kết nối các “dấu chấm”.
Nguyên tắc để thực hiện bước này hiệu quả là hãy hỏi thật nhiều sau khi có được một số lượng lớn thông tin.
Hỏi những câu hỏi bất kì từ những gì bạn nhìn thấy được
Đây là một số câu hỏi gợi ý giúp bạn tự hỏi chính bản thân mình khi nhìn vào toàn bộ những “dấu chấm”, hoặc lý tưởng hơn là cùng team của mình phân tích:
- Có nhiều “dấu chấm” nào đó thể hiện cùng 1 xu hướng hay 1 thị hiếu trên thị trường không?
- Đó là những xu hướng nào?
- Vì sao có một số “dấu chấm” xuất hiện đã nhiều lần khi bạn thu thập, nhưng bạn chưa triển khai được gì từ chúng?
- Những “dấu chấm” nào có thể sẽ trở thành một vấn đề cho doanh nghiệp của bạn?
- Những “dấu chấm” nào mâu thuẫn với nhau, và vì sao lại mâu thuẫn như vậy?
- Chuyện gì sẽ xảy ra nếu bạn dự định…?
- Nếu bạn giảm… hoặc tăng… thì có những gì trong team bạn thay đổi?
Đặt những câu hỏi nhỏ là cách để bạn dần tìm ra đáp án nằm trong một câu hỏi lớn.
Cuối cùng, tìm ra 1 câu hỏi lớn để giải quyết
Câu hỏi lớn nên là câu hỏi táo bạo một chút, mang tính thách thức một chút. Những câu hỏi này phải gỡ được một vấn đề mà bạn đang mắc phải, giúp mở rộng phạm vi của doanh nghiệp hoặc tạo ra giá trị sản phẩm mới.
Thông thường, những câu hỏi như vậy có thể không được mọi người trong team của bạn hiểu hết, thậm chí họ có thể không “on the same page”, không tôn trọng vì chúng quá xa vời những gì doanh nghiệp đang làm. Nhưng khi chúng ta chịu đặt ra một câu hỏi, chúng ta mới có động lực tìm ra những mục tiêu tiềm năng.
Vậy là bạn đã kết nối xong toàn bộ những “dấu chấm” bạn đang có.
Khi bạn thu thập – kết nối những dấu chấm, phóng to – thu nhỏ bức tranh toàn cảnh có nghĩa là bạn đang nhìn lại những gì diễn ra xung quanh mình và hướng đến tương lai.
Tư duy chiến lược giữa một thị trường nhiều biến động như hiện nay chính là như vậy.
Thế nào là giải quyết đúng vấn đề?
Kết
Đổi mới tư duy chiến lược là yếu tố sống còn trong thời kỳ biến động. Lãnh đạo cần thu thập và kết nối các “dấu chấm” từ nhiều nguồn, từ khách hàng đến nhân viên. Hãy linh hoạt và không ngừng đặt ra những câu hỏi lớn để tìm ra giải pháp sáng tạo. Với tư duy chiến lược linh động, doanh nghiệp sẽ luôn sẵn sàng nắm bắt cơ hội mới và vượt qua thách thức.
